Ślub humanistyczny

Ślub czyli uroczyste zobowiązanie dwojga kochających się ludzi do bycia ze sobą na co dzień, dla siebie, mimo wszystko i na zawsze jest jedną z najważniejszych i najbardziej uroczystych chwil w życiu. Nie wszystkim jednak odpowiada i nie dla wszystkich jest dostępna ceremonia ślubna w kościele lub Urzędzie Stanu Cywilnego. Tym, którzy się nie poddają pozostaje ślub humanistyczny.

Humanizm to postawa życiowa oparta na założeniu, że ludzie mają prawo i obowiązek samodzielnie kształtować i nadawać sens swojemu życiu. Humanistyczny porządek świata wyznaczają etyka i nauka, w tym także nauki społeczne oraz ich najnowsze osiągnięcia. Humaniści wierzą w rzeczywistość taką jaką widzimy i znamy z naszych ludzkich doświadczeń i historii, wyłączając wszelkiego rodzaju siły nadprzyrodzone. Wierzą także w to, że kierując się takimi wartościami jak szacunek, empatia i współczucie dla innych ludzi czy umiejętność uczenia się i wyciągania logicznych wniosków ludzie mogą kolektywnie zbudować świat, w którym będą szczęśliwi.

Ślub humanistyczny jest zatem świecką uroczystością, zorganizowaną tylko z woli małżonków i ważną dla nich ze względu na ich osobiste wartości i przekonania.

Pierwszy ślub humanistyczny odbył się prawdopodobnie w Szkocji, w czerwcu 2005 roku. Dziś tego rodzaju śluby stanowią większość ceremonii małżeńskich zawieranych w tej części Wielkiej Brytanii i odbywa ich się kilka tysięcy rocznie.

Szkoci są wielkimi propagatorami idei zawierania małżeństwa na własnych warunkach i przyrzekania sobie tego co dla danej pary naprawdę jest najważniejsze. Szkockie Towarzystwo Humanistyczne zrzesza i szkoli celebrantów, wspiera w organizacji poszczególnych uroczystości, propaguje idee humanistyczne na całym świecie.

Oczywiście tradycyjne organizacje religijne jak Kościół Szkocji czy kościół katolicki, które straciły w ostatnich latach wielu małżeńskich "klientów" krytykują humanistów. Zarzucają im między innymi, że stawki narzucane narzeczonym za ślub humanistyczny są zbyt wysokie i że chodzi im jedynie o czerpanie korzyści finansowych z ceremonii zaślubin oraz promocję konsumpcjonizmu. Humaniści zaprzeczają, a humanistycznych par z na całym świecie z każdym rokiem przybywa.

W większości krajów śluby humanistyczne nie mają konsekwencji prawnych. Narzeczeni, którym zależy na formalnej legalizacji związku muszą brać dwa śluby - cywilny i humanistyczny. Jedynie w Australii, Stanach Zjednoczonych, Norwegii, Szkocji i Irlandii Północnej, Irlandii, Nowej Zelandii ślub humanistyczny jest akceptowany oficjalnie. Co ciekawe - w wielu z tych krajów, oprócz ślubu można zorganizować również humanistyczny chrzest, pogrzeb oraz na przykład imprezę z okazji osiągnięcia pełnoletności.

W Polsce pierwszy ślub humanistyczny odbył się w 2007 roku i udzieliła go celebrantka ze Szkocji.

Ślub humanistyczny to po prostu ślub urządzony od początku do końca przez przyszłych małżonków i ewentualnych pomocników. Wszystko jest kwestią indywidualnych upodobań i preferencji - począwszy od miejsca ślubu po ślubną przysięgę. Nie obowiązuje tu żadna liturgia, nie wymagane są konkretne stroje, ślubu udzielić może właściwie każdy. Status i powagę ślubu humanistycznego gwarantuje system wartości wyznawanych przez młodą parę. A dla nich zazwyczaj najważniejsza jest miłość.

Tego rodzaju ślub jest alternatywą dla osób szczególnie wrażliwych na narzucone z góry normy i rytuały lub dla marzycieli, którzy dobrze wiedzą, że ich ślubne wizje nijak zmieszczą się w rzeczywistości Urzędu Stanu Cywilnego czy kościoła, w wypadku Polski kościoła katolickiego. Wiadomo, nie każdy dobrze czuje się na tle orła białego, nie każdy spełnia wymagania etyczno-formalne religii katolickiej. Jest to jedyna dostępna w Polsce forma zawarcia małżeństwa dla par homoseksualnych.

Na ślub humanistyczny decydują się również narzeczeni, którzy napotykają trudności w zorganizowaniu ślubu cywilnego w plenerze. Chociaż od 2015 roku mają do tego prawo, niektóre urzędy nie zgadzają się na taki ślub lub ograniczają jego celebrowanie do godzin urzędowych czyli do 15:00, od poniedziałku do piątku. Można zatem wziąć po cichu skromny ślub cywilny, w dowolnym terminie i w towarzystwie jedynie świadków lub najbliższej rodziny, a potem wyprawić sobie huczny i wspaniały ślub humanistyczny.

W Polsce ślub humanistyczny nie ma na razie mocy prawnej, chociaż od 2014 roku o jego legalizację stara się Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów (PSR). Podobno w tym właśnie roku postulaty zwolenników humanistycznej ceremonii ślubnej wsparła Małgorzata Fuszara, ówczesna Pełnomocniczka Rządu do spraw Równego Traktowania. Niestety bezskutecznie. Stowarzyszenie Racjonalistów stara się mimo wszystko o umożliwienie zawierania ślubów humanistycznych w trybie konkordatowym.

Dzisiaj Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów oferuje przede wszystkim wsparcie ideologiczne dla osób organizujących ślub humanistyczny, a zawodowi Mistrzowie Ceremonii dostępni są za pośrednictwem firm prywatnych.

Osoby udzielające ślubów humanistycznych nazywane są "celebrantkami" lub "celebrantami", są to zarówno mężczyźni jak i kobiety, zazwyczaj przygotowani na to aby udzielać ślubu w językach obcych. W niektórych krajach na świecie, m.in. w Wielkiej Brytanii czy Irlandii istnieją specjalne stowarzyszenia humanistyczne zrzeszające celebrantów i celebrantki ślubów, w Polsce póki co nie ma takiej organizacji.

Osoby udzielające ślubów powinny przede wszystkim podzielać wartości humanistyczne, prezentować się sympatycznie i mieć dobrą dykcję. Dobrze jeśli są to osoby empatyczne, które potrafią wczuć się w uroczystą atmosferę samej ceremonii i jej znaczenie dla wszystkich zaangażowanych osób.

Tak naprawdę mistrzem ceremonii humanistycznej jednak może być każdy - przyjaciel, głowa rodziny, wasza Prababcia. Musi to być jednak ktoś, kto weźmie na siebie nie tylko wysłuchanie uroczystej przysięgi pary młodej i wygłoszenie stosownej przemowy, ale także poprowadzenie całej ceremonii od początku do końca i inne przewidziane przez organizatorów obowiązki.

Śluby humanistyczne w Polsce biorą najczęściej mieszkańcy Warszawy, Krakowa, Gdańska, Wrocławia i Poznania - czyli największych polskich miast. Zdarzają się śluby w mniejszych miejscowościach, ale nieco rzadziej.

Jeśli chodzi o miejsce ślubu, to podobnie jak w wypadku ślubu cywilnego branego w plenerze - są to przede wszystkim plenery. Z tym, że nie trzeba się już liczyć z ewentualną obrazą urzędu lub też ograniczeniami konkretnego urzędnika czy urzędniczki. Śluby humanistyczne są celebrowane na polach golfowych, żaglówkach, w sadach i polach, w pałacach i wiejskich zajazdach, folwarkach i stodołach, remizach strażackich. Wszędzie tam gdzie jest pięknie i gdzie można w miarę łatwo zorganizować wspaniałe wesele. Pierwszy ślub humanistyczny zorganizowany w Polsce odbył się podobno w kopalni.

Jeśli chodzi o sam przebieg ślubnej ceremonii humanistycznej wszystko zależy rzecz jasna od fantazji przyszłych małżonków. Przykładowy przebieg imprezy może odbywać się według następującego scenariusza:

• Uroczyste przywitanie gości zbierających się w miejscu ceremonii ślubnej.
• Przybycie młodej pary - razem lub osobno.
• Uroczyste powitanie pary młodej.
• Przemówienie celebranta lub osoby witającej przybyłych na temat miłości i znaczenia ceremonii ślubnej w naszym życiu.
• Czytanie wybranego fragmentu utworu literackiego, recytacja wiersza lub wysłuchanie utworu muzycznego, piosenki.
• Kilka słów na temat nowożeńców - może to być historia ich dzieciństwa, związku, historia o tym jak zdecydowali się pobrać lub dlaczego, opowieść o ich rodzinie czy trudnych wyborach związanych z decyzją o ślubie.
• Ślubowanie przez młodą parę według napisanego wcześniej tekstu zaślubin.
• Wymiana pierścionków - obrączek ślubnych.
• Ogłoszenie zawarcia związku małżeńskiego.
• Składanie życzeń przez gości.
• Uroczyste zamknięcie ceremonii ślubnej.

Aranżacja wnętrza, w którym odbywa się ceremonia zazwyczaj przypomina tradycyjny ślub katolicki lub cywilny - a więc jest tam coś w rodzaju ołtarza, stół na którym podpisywane są dokumenty, czerwony dywan i druhny. Wszystko jednak zdecydowanie bardziej na luzie niż wypadku ceremonii oficjalnych. W ceremonii humanistycznej nie potrzebni są świadkowie, chyba, że państwo młodzi zażyczą sobie tego rodzaju wsparcia. Zdarza się, że pary młode sporządzają - dla samych siebie swój własny i niepowtarzalny Akt Ślubu, który podpisują na własne życzenie.
Zazwyczaj wymieniają również obrączki ślubne - najbardziej trwały symbol całej uroczystości.

Są tacy, którzy swój ślub aranżują według konkretnego motywu - na przykład Alicji w Krainie Czarów czy Gwiezdnych wojen. W tym ostatnim przypadku młoda para podąża pod swój symboliczny "ołtarz" w szpalerze mieczy świetlnych.

Ciekawym urozmaiceniem ceremonii humanistycznych są zwyczaje ślubne zapożyczone z rozmaitych ciekawych tradycji, zazwyczaj bardzo romantyczne i symboliczne.

Na przykład wzięty z tradycji celtyckiej zwyczaj oplatania rąk małżonków kolorowymi wstęgami, podczas kiedy wypowiadają słowa przysięgi ślubnej. Czasami jest to jedna, elegancka szarfa, czasami pęk kolorowych wstążek. W przeszłości był to ponoć zwyczaj związany z zaręczynami, młoda para obiecywała w ten sposób wytrwać ze sobą rok i jeden dzień.

Inne, popularne podczas ślubu humanistycznego, zwyczaje to symbolizujące połączenie dwóch dusz w jedność mieszanie kolorowych piasków albo zapalanie jednej dużej świecy przy pomocy dwóch mniejszych świec.

Jeśli chodzi o stroje - mimo, że ślub humanistyczny pozwala młodej parze na absolutną dowolność - zazwyczaj są one bardzo tradycyjne. Panny młode przywdziewają piękne białe suknie z długimi welonami, a panowie młodzi stroją się w garnitury.

Jak zawsze w wypadku ceremonii ślubnej cena zależy od budżetu małżonków, a jeśli chodzi o ślub humanistyczny jest to ceremonia najbardziej elastyczna jeśli chodzi o koszty. Jeśli zależy nam na legalnym aspekcie ceremonii zaślubin - w koszty ślubu trzeba włączyć opłatę ze ślub cywilny. W wersji najbardziej podstawowej, zakładając, że nikt z młodych nie jest niepełnoletni, nie jest rozwodnikiem, cudzoziemcem i ślubu nie trzeba brać jutro jest to kwota ok. 100 zł, wliczając 2 bilety komunikacji miejskiej na dojazd do urzędu.

Pozostałe koszty zależą tylko od nas. Ślubu humanistycznego, tak długo jak nie ma on konsekwencji prawnych może udzielić każdy. Oczywiście można wynająć doświadczonego celebransa, który za ok. 300-400 zł poprowadzi ceremonię z zawodowym szykiem. Można wynająć całą firmę, która za około 2 tysiące złotych wyręczy nas w organizacji i planowaniu całego ślubu, przygotuje "ołtarz" i spełni inne życzenia specjalne. Cena będzie nieco wyższa jeśli jedno z małżonków jest obcokrajowcem i ślub trzeba przeprowadzić w języku obcym.

Podobnie jak w wypadku ślubu wyznaniowego czy ślubu cywilnego istnieje kilka ograniczeń jeśli chodzi o to kto może wziąć ślub humanistyczny.
Humaniści respektują przepisy prawa cywilnego zawarte w 10-15 artykułach Kodeksu Rodzinnego.

Oznacza to m.in. że, aby wziąć ślub humanistyczny trzeba być osobą pełnoletnią (w sytuacjach wyjątkowych za mąż może wyjść kobieta w wieku lat 16-stu o ile zgodzą się opiekunowie). Ślub humanistyczny nie może zostać udzielony osobom, które pozostają w innym związku małżeńskim, są ubezwłasnowolnione lub nie w pełni władz umysłowych. Nie mogą pobrać się osoby spokrewnione ze sobą w linii prostej.

Większość ślubów humanistycznych odbywa się w atmosferze pełnej romantyzmu i wzruszenia, tak charakterystycznych dla tego rodzaju uroczystości. Ale nie zawsze. Śluby humanistyczne są przecież świetną okazją do wyrażenia siebie i swego poglądu na życie oraz istoty relacji łączącej dwoje młodych. Dlatego, niektórzy narzeczeni decydują się przypieczętować swoją obietnicę ślubną skokiem na bungie, imprezą w unoszącym się nad ziemią balonie, przedstawieniem teatralnym, szalonym odtańczeniem kankana czy innym wydarzeniem, które zapiera dech w piersiach.

To dobra wiadomość dla tych, którzy planują się pobrać za kilka lat.

W miarę popularyzacji uroczystości humanistycznych w Polsce możemy sobie wyobrazić, że krajowa oferta ślubna ulegnie interesującemu wzbogaceniu.